Từ năm 2009, Chính phủ quyết định lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo hướng dẫn của Bộ Tài chính thì Quỹ bình ổn giá được trích lập từ giá bán lẻ xăng dầu và để tại các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu, được hạch toán riêng và chỉ sử dụng vào mục đích bình ổn giá theo chỉ đạo của Bộ Tài chính.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính thì từ khi lập quỹ đến ngày 30/7/2010 đã trích lập được trên 3.619 tỷ đồng, các doanh nghiệp đã được sử dụng gần 1.050 tỷ đồng vào việc bình ổn giá, hiện còn trên 2.569 tỷ đồng tồn trong tài khoản của các doanh nghiệp.

Theo ý kiến của một số doanh nghiệp đang quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu thì việc lập, quản lý, sử dụng, hạch toán quỹ này hiện có nhiều bất cập, vướng mắc như: Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam đề nghị quy định mức Quỹ bình ổn giá hình thành bắt buộc tại doanh nghiệp tính trên doanh thu, được giới hạn phù hợp với yêu cầu bình ổn và đảm bảo tương quan hợp lý với lợi nhuận của doanh nghiệp (quy định hiện hành là không giới hạn); Tổng Công ty xăng dầu Quân đội cho rằng "mục đích hình thành Quỹ bình ổn là giúp ổn định về giá. Nhưng hiện nay, việc trích lập quỹ chưa giải quyết bình ổn giá nhưng lại tác động tạo lợi thế cho các doanh nghiệp có điều kiện thuận lợi tích tụ một số vốn từ quỹ này để giảm vốn vay và từ đó lại tạo ra lợi thế cạnh tranh giá dẫn đến độc quyền - tiêu diệt cạnh tranh trong kinh doanh xăng dầu”.

Trong khi đó cử tri kiến nghị xem xét, bãi bỏ Quỹ bình ổn giá xăng dầu, vì cho rằng từ khi trích lập Quỹ đến nay dù khi giá xăng dầu tăng hay giảm thì khách hàng vẫn phải trả thêm 300 đ hoặc 500 đ/lít (tùy từng thời điểm) để đưa vào Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhưng việc quản lý, sử dụng quỹ này cũng như việc khách hàng được hưởng lợi từ quỹ này như thế nào thì không rõ.

Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng nhận thấy việc lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu chưa phù hợp với quy định của Pháp lệnh giá, ông Vượng cho biết. Cụ thể: Theo Điều 6 của Pháp lệnh giá quy định cụ thể về các biện pháp bình ổn giá thì không có biện pháp lập Quỹ bình ổn giá.

Tuy nhiên, giải trình về căn cứ để lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu, Bộ Tài chính cho rằng việc lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu được căn cứ vào: Điều 5 Pháp lệnh giá, Điều 3, Nghị định 170/2003/NĐ-CP, Thông báo số 147/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ, Quyết định số 04/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Thế nhưng, theo Ban Dân nguyện, qua nghiên cứu Pháp lệnh giá, Điều 5 quy định về mục tiêu bình ổn giá trong đó có quy định: “Nhà nước thực hiện các chính sách, biện pháp cần thiết tác động vào quan hệ cung cầu để bình ổn giá thị trường…”. Những biện pháp cần thiết được áp dụng để bình ổn giá được đề cập trong điều này đã được cụ thể hóa tại Điều 6 của Pháp lệnh mà không giao cho Chính phủ quy định.

Cũng liên quan tới mặt hàng xăng dầu, ông Trần Thế Vượng cho biết, qua giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri về các biện pháp khắc phục tình trạng gian lận thương mại trong kinh doanh, bán lẻ xăng dầu của Bộ Công Thương, Bộ Khoa học Công nghệ trong thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa có biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn, phòng ngừa nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng; việc phát hiện hành vi vi phạm còn gặp nhiều khó khăn, việc xử lý các hành vi vi phạm chưa nghiêm minh, thiếu tính răn đe; sự phối hợp giữa các cơ quan trong việc kiểm tra, chống gian lận trong kinh doanh bán lẻ xăng dầu có lúc, có nơi còn thiếu chủ động, chưa được thường xuyên./.