Có thể nói chưa có công trình trọng điểm quốc gia nào mà số phận lại “long đong” như Nhà máy lọc dầu Dung Quất. Dự án này vắt qua 2 thiên niên kỷ, ròng rã qua 3 kỳ quốc hội (X, XI,XII), phải qua 3 lần điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 1,5 tỷ USD lên 2,5 tỷ USD và 3,05 tỷ USD, chậm tiến độ triển khai gần 10 năm …

Một góc Nhà máy lọc dầu Dung Quất - Ảnh: Getty.

Hiệu quả kinh tế của dự án không đạt yêu cầu đã và đang gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực khác cho nền kinh tế nước nhà và khiến cử tri cả nước quan ngại sâu sắc. Dường như từ khi có ý tưởng xây nhà máy những năm 1980, rồi chọn địa điểm vào năm 1994, Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư xây dựng tại kỳ họp thứ 2 khóa X (tháng 12/1997) và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam) được giao làm chủ đầu tư … người ta vẫn không tính hết được những bất cập đang hiện hữu hôm nay của dự án. Đơn cử là sự bất cập về cảng biển tại Dung Quất. Sau hơn 13 năm hì hụi xây dựng nhà máy lọc dầu, đến khi hoàn tất người ta mới giật mình thấy rằng cảng biển tại đây chỉ dành cho những “tàu lá tre” 5.000 tấn còn những tàu từ 20.000 tấn trở lên là không vào được. Việc bán dầu ở Dung Quất sẽ gặp khó khăn vì với cùng giá và cùng cước vận chuyển, khách hàng mua dầu ở Singapore sẽ rẻ hơn.

Ngay từ những ngày đầu, nhiều ý kiến phản biện đã chỉ ra những bất cập khi tiển khai Dự án Nhà máy lọc dầu tại Dung Quất, nhưng vì “quyết tâm chính trị và hiệu quả xã hội to lớn mà dự án mang lại cho miền Trung” nên Dự án vẫn được triển khai.

Điều khiến cử tri cả nước quan ngại hôm nay không chỉ là dự án Nhà máy lọc dầu Dung Quất gây tốn kém nhưng chưa đạt hiệu quả kinh tế như yêu cầu, mà còn là nỗi bức xúc: Trong những nguyên nhân khiến cho số phận dự án trọng điểm quốc gia này long đong phải chăng dự án còn bị đè nặng bởi tư duy vùng miền và tư duy nhiệm kỳ ? Tránh được những nguyên nhân nói trên cũng chính là tránh cho nguồn lực quốc gia bị lãng phí đối với những dự án tương tự sẽ triển khai trong tương lai.

“Đây là lần đầu tiên Quốc hội ra nghị quyết để đóng dấu hoàn tất một dự án do Quốc hội phê duyệt. Vì vậy cần đánh giá để có thể kết thúc một cách nghiêm túc, trở thành khuôn vàng thước ngọc rút kinh nghiệm cho các dự án, công trình trọng điểm khác”. Phát biểu này của Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường Quốc hội Nghiêm Vũ Khải trong phiên thảo luận sáng 11/11 đã được đông đảo cử tri cả nước đồng tình, chia sẻ và đánh giá cao.

Các ý kiến xác đáng, mạnh mẽ, có trách nhiệm cao và mang được hơi thở cuộc sống kinh tế xã hội vào nghị trường… của đông đảo đại biểu quốc hội về các vấn đề an sinh xã hội nước nhà nóng bỏng hiện tại, đã tạo được sự đồng thuận và chia sẻ của cử tri cả nước. Có thể nói chưa kỳ họp nào của Quốc hội lại được nhân dân cả nước quan tâm như lần này.

Đặc biệt, với việc đề nghị lùi thời gian “bấm nút” hoàn công dự án Nhà máy lọc dầu Dung Quất, hay về xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức trong sự đổ vỡ con tàu Vinashin,… Quốc hội ta dường như đang “khó tính” hơn và đây là dấu hiệu đáng mừng về một cơ quan lập pháp dân sự trên con đường xây dựng nhà nước pháp quyền, xứng đáng là nơi mà cử tri cả nước gửi gắm niềm tin và nguyện vọng của mình.