Cảng xuất các sản phẩm của Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. (Ảnh: Kim Dũng)

Ðánh giá về tình hình thực hiện dự án Nhà máy lọc dầu số 1 Dung Quất, nhiều đại biểu ghi nhận thành công của dự án sau 13 năm triển khai, đã hoàn thành cơ bản tất cả các gói thầu, hạng mục, đã được chạy thử, nghiệm thu, bàn giao và đưa vào vận hành thương mại ổn định ở 100% công suất thiết kế, cho ra sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn quy định của Việt Nam cũng như tiêu chuẩn thiết kế.

Ðến nay, sản phẩm nhà máy đáp ứng khoảng 30% nhu cầu tiêu thụ xăng, dầu trong nước, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, phát huy hiệu quả sử dụng tài nguyên thô của đất nước; tạo sự đột phá trong phát triển kinh tế đối với tỉnh Quảng Ngãi nói riêng và thúc đẩy kinh tế khu vực miền trung của đất nước nói chung.

Tuy nhiên, một số đại biểu cũng chỉ ra những hạn chế, tồn tại của dự án như dự án đã chậm tiến độ chín năm so với Nghị quyết số 07/1997/QH10 của QH khóa X. Tiến độ nghiệm thu, bàn giao nhà máy bị chậm khoảng bảy tháng, nguyên nhân chủ yếu do sự cố hỏng van bít PV-1501 của phân xưởng Crắc-king xúc tác. Do đó, càng phải chú trọng tới vấn đề bảo đảm an toàn tuyệt đối khi vận hành Nhà máy lọc dầu số 1 Dung Quất.

Trong khi khả năng chữa cháy của lực lượng công an địa phương còn hạn chế, về mặt nguyên tắc tuyệt đối không được để xảy ra cháy nổ, cần có những quy định rất chặt chẽ, chấp hành nghiêm các tiêu chí về kỹ thuật, phòng, chống cháy nổ, xây dựng lực lượng PCCC cấp T.Ư và chuẩn bị chu đáo các phương án kịp thời ứng phó, xử lý khi có sự cố xảy ra.

Các đại biểu cho rằng, qua việc triển khai thực hiện dự án này đã có thêm kinh nghiệm về công tác quản lý nhà nước đối với công trình quan trọng quốc gia; công tác di dân, bồi thường, giải phóng mặt bằng, bài học kinh nghiệm về hiệu quả công trình. Từ đó rút kinh nghiệm trong việc chuẩn bị xây dựng tổ hợp lọc hóa dầu mới như Nghi Sơn (Thanh Hóa), Long Sơn (Bà Rịa - Vũng Tàu) cũng như các công trình trọng điểm khác. Cần tính toán việc quy hoạch của ngành dầu khí cả về kho chứa, bảo đảm điều tiết của Chính phủ nhịp nhàng, hiệu quả, khắc phục tình trạng vẫn nhập dầu trong khi có giai đoạn nhà máy tồn kho nhiều dầu.

Một số đại biểu băn khoăn, mặc dù nhà máy đã đưa vào hoạt động 100% công suất, nhưng công tác di dân, tái định cư, bồi thường, giải phóng mặt bằng vẫn bộc lộ hạn chế. Ðiển hình là tình trạng trộm cắp, đánh nhau giữa lao động nhập cư và dân địa phương, nơi ở mới của người dân di dời khó khăn, việc tiếp nhận lao động địa phương vào làm việc tại nhà máy hạn chế và đề nghị cần sớm có giải pháp khắc phục triệt để. Ðại biểu Trần Du Lịch (TP Hồ Chí Minh) cho rằng, cần chú trọng đầu tư nguồn nhân lực công nghệ cao.

Nhiều đại biểu thống nhất với Ủy ban KHCN&MT đề nghị QH xem xét ban hành Nghị quyết về việc công nhận kết thúc xây dựng công trình quan trọng quốc gia Nhà máy lọc dầu số 1 Dung Quất. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, nhà máy mới chỉ đưa vào vận hành thương mại được sáu tháng, nên chưa cần thiết ban hành ngay Nghị quyết mà cần có thêm thời gian để đánh giá đầy đủ, chính xác hiệu quả kinh tế của dự án.

Về hiệu quả chính trị, kinh tế, xã hội và môi trường, báo cáo kết thúc xây dựng và đưa vào vận hành công trình quan trọng quốc gia Nhà máy lọc dầu số 1 Dung Quất cần đề cập rõ hơn về hiệu quả tác động của nhà máy với kinh tế vùng khu vực miền trung. Có đại biểu đề nghị, báo cáo cần đề cập thêm về thời điểm thu hồi vốn khi đã đầu tư ba tỷ đô-la vào dự án, hiệu suất sinh lời qua chênh lệch giữa giá thành sản phẩm của Nhà máy lọc dầu số 1 Dung Quất với giá xăng, dầu nhập về. Ðại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (TP Hồ Chí Minh) đề nghị báo cáo cần bổ sung về trình độ tiếp cận và làm chủ công nghệ của nhà máy.