Chưa minh bạch

Theo Thanh tra Chính phủ, trong quá trình chạy thử NMLD Dung Quất, Bộ Công Thương đã có văn bản thông báo về nguyên tắc thực hiện phương án tiêu thụ. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, theo đánh giá của các vụ chức năng Bộ Công Thương, phương án tiêu thụ này “đã bộc lộ một số bất cập, không hợp lý, không đảm bảo tính kinh doanh”. Đó là việc trong văn bản thông báo kế hoạch sản xuất của NMLD Dung Quất năm 2010, Tập đoàn Dầu khí VN (PVN) vẫn chỉ định PV Oil làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm của Dung Quất trong năm 2010.

Tuy nhiên, với cơ chế tiêu thụ sản phẩm này, ngay từ đầu, các vụ chức năng của Bộ Công Thương đã có ý kiến và đề xuất: "Trong thời gian chạy thử, bộ cần yêu cầu PVN thiết lập quy chế tiêu thụ sản phẩm của NMLD Dung Quất theo hướng công khai, minh bạch cơ chế giá bán cho tất cả các thương nhân đầu mối có nhu cầu mua sản phẩm xăng dầu của Dung Quất... Cần nghiên cứu tổ chức và giao cho Cty lọc hoá dầu Bình Sơn làm đầu mối phân phối sản phẩm, đảm bảo cạnh tranh bình đẳng và phân phối công bằng, hiệu quả”. Giải pháp khi NMLD Dung Quất vận hành chính thức cũng được các vụ chức năng đưa ra là: “NM Dung Quất xuất bán hàng cho các thương nhân đầu mối thực hiện dưới hình thức nhập khẩu tại chỗ (như kho ngoại quan).

Việc giao nhận hàng giữa hai bên được giám sát bởi cơ quan hải quan (như hàng nhập khẩu hiện nay). Không thực hiện bù lỗ cho NMLD Dung Quất thông qua thuế, mà chính nhà máy tự cấn trừ thuế. Khoản hỗ trợ (bù lỗ - nếu có) cho NMLD Dung Quất sẽ do Bộ Tài chính cấp bù trực tiếp theo quy định hằng quý hoặc hằng năm” hoặc “đề nghị coi NMLD Dung Quất như là một khu kinh tế đặc thù, dầu thô nhập khẩu đưa vào nhà máy và xăng dầu sản phẩm xuất ra khỏi nhà máy phải làm thủ tục hải quan ngay tại cổng nhà máy (thông qua cảng xuất, nhập) sẽ tạo nên sự minh bạch, dễ kiểm soát các khoản thu về ngân sách nhà nước”...

Từ nay đến hết năm, nếu tiếp tục vận hành 100% công suất, NMLD Dung Quất sẽ sản xuất khoảng 1,95 triệu tấn sản phẩm.

Thanh tra Chính phủ cho biết: Thực tế, qua kiểm tra, đến thời điểm ngày 29.3.2010, cơ chế phân phối sản phẩm NMLD Dung Quất vẫn chưa được xây dựng, ban hành. PVN vẫn chỉ định PV Oil làm đầu mối phân phối sản phẩm Dung Quất, khiến các đầu mối xăng dầu đều "quay lưng". Điều này cho thấy, Bộ Công Thương đã không quyết liệt trong việc hướng dẫn, xây dựng cơ chế phân phối sản phẩm xăng dầu Dung Quất tuân thủ NĐ 84 về quy chế kinh doanh xăng dầu. Từ đó, chưa tạo ra sự minh bạch trong kinh doanh, trong kiểm soát các khoản thu của ngân sách nhà nước.

Khó tiêu thụ hết trong quý IV

Theo báo cáo của Cty lọc hoá dầu Bình Sơn, kể từ ngày NMLD Dung Quất nhận bàn giao đến nay, nhà máy luôn vận hành thường xuyên đạt đến công suất 90% - 100%. Đến hết tháng 9, nhà máy đã xuất bán được khoảng 3,95 triệu tấn xăng dầu các loại. Theo kế hoạch, từ nay đến hết năm, nếu tiếp tục vận hành 100% công suất, nhà máy sẽ sản xuất khoảng 1,95 triệu tấn sản phẩm nữa. Cộng với lượng tồn kho đến hết quý IV khoảng 201.000 tấn, thì tổng nguồn cung trong nước lên tới 2,15 triệu tấn. Theo một đại diện doanh nghiệp này cho biết, cân đối với sản lượng đăng ký tiêu thụ của các DN đầu mối thì mới hết khoảng 1,43 triệu tấn.

Trong số này, PV Oil đăng ký 885.000 tấn, Petec đăng ký 395.000 tấn, Petrolimex là 150.000 tấn. Số còn lại khoảng 727.000 tấn chưa có địa chỉ tiêu thụ, sẽ là lượng tồn kho vô cùng lớn. Giải pháp được Cty lọc hoá dầu Bình Sơn kiến nghị Bộ Công Thuơng là, chỉ đạo các đầu mối giảm nhập khẩu, tăng tiêu thụ xăng dầu  trong nước. Tuy vậy thì theo PVN, cho đến nay, ngoài PV Oil và Petec là hai đơn vị thuộc PVN được mua xăng dầu trực tiếp từ NMLD Dung Quất thì trong tháng 10, Petrolimex do Bộ Công Thương can thiệp nên mới được mua trực tiếp. Các đầu mối NK khác vẫn phải qua PV Oil để tiêu thụ xăng dầu nội.