Do việc minh bạch công khai tính giá và cơ chế điều hành nên có ưu điểm là mọi người có thể theo dõi và biết được xu thế điều chỉnh tăng hay giảm giá xăng dầu mà không gây biến động, không bị bất ngờ. Mặt khác có chuyện, có lúc, có nơi một số thương nhân kinh doanh xăng dầu do đoán trước được xu thế tăng giá xăng dầu nên dừng bán hàng. Tôi cho rằng, chính sách bao giờ cũng có các phản ứng khác nhau vì thế mới có chuyện một số rất ít đại lý dừng bán. Để chấn chỉnh việc này, chúng ta cần phải tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xem xét việc dừng bán hàng của một số đại lý là đúng hay sai. Ví dụ, trước đợt tăng giá vừa qua, có nhiều cây xăng dừng bán hàng thì lực lượng QLTT kiểm tra thấy một cây xăng ở Đồng Nai có hàng mà không bán, như thế là vi phạm quy định, cần xử lý.
 
*Với tần suất tăng, giảm giá xăng dầu như hiện nay, theo ông có ảnh hưởng đến ổn định thị trường, ảnh hưởng đến an sinh xã hội và sản xuất nói chung?
 
- Chúng ta phải khẳng định nguyên lý là nhất quán điều hành kinh doanh xăng dầu theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, mà cụ thể ở đây là giá xăng dầu thành phẩm của thị trường xuất khẩu (Singapore) tăng giảm như thế nào, thông qua bước đệm của chúng ta là dự trữ lưu thông, thông qua thuế phí để giảm tốc. Nhưng dù có giảm tốc nhưng cái chính yếu trong toàn bộ cấu thành giá vẫn phụ thuộc vào biến động của giá thế giới. Giá thế giới tăng nhanh thì ta phải điều chỉnh tăng, tăng chậm hoặc ổn định thì điều chỉnh ít hơn hoặc không chỉnh.

Ở đây tôi muốn nói, phải theo tín hiệu thị trường xuất khẩu xăng dầu thành phẩm cho chúng ta và thị trường xăng dầu chung của thế giới. Còn việc gói giải cứu của Chính phủ đối với sản xuất hoặc chính sách an sinh xã hội đặt trong bài toán vĩ mô lại là câu chuyện khác, đây cũng là vấn đề cần đặt ra nhưng không phải cho điều hành xăng dầu hay điều hành khác phải theo thị trường. Nếu tác động xấu của thị trường thì Nhà nước phải có biện pháp can thiệp, đó chính là “bàn tay” Nhà nước hỗ trợ về lãi suất, hỗ trợ đầu ra, giải phóng tồn kho hoặc trợ cấp thất nghiệp, bảo hiểm y tế… Tức là không phải vì chuyện khó khăn mà làm cho tín hiệu thị trường bóp méo.
 
* Mặc dù Nhà nước, Chính phủ kiên quyết thực hiện chủ trương thị trường hóa xăng dầu có sự quản lý của Nhà nước nhưng vẫn có ý kiến cho rằng, DN tự định giá xăng dầu trong lúc còn độc quyền là vi phạm luật, xin ông cho biết quan điểm của mình?
 
- Quan điểm thị trường giá xăng dầu nhiều lần Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Chính phủ đã giải thích nhưng có thể chưa đến được với tất cả người tiêu dùng và nhân dân một cách đầy đủ và rõ ràng. Tôi khẳng định, Nhà nước không giao hoàn toàn quyền định giá xăng dầu cho DN mà chỉ cho phép DN quyết định trong khuôn khổ, theo công thức, trình tự thủ tục Nhà nước định ra, nó khác hẳn trong một nền kinh tế thị trường đầy đủ; ở đó quyền DN tự định giá là một trong những biểu hiện cao nhất của kinh tế thị trường, của tự do hóa thị trường.
 
Nghĩa là, hiện nay tại Việt Nam, tôi cho anh được xây dựng một mức giá, nhưng mức giá đó phải theo công thức của tôi, là công thức của Nhà nước trong Nghị định 84/2009/NĐ-CP, theo biên độ, khoảng thời gian và chu kỳ của tôi và tôi giám sát, ông sai tôi xử lý ông.
 
Như vậy, phải nhấn mạnh, không phải là Nhà nước giao toàn quyền cho DN quyết định giá xăng dầu, mà vẫn bị hạn chế một phần của quyền định giá. Đây là một trong các lộ trình để dần tiến đến thị trường cạnh tranh hoàn hảo tại Việt Nam mà chúng ta đang cố gắng xây dựng. Đến lúc thị trường cạnh tranh hoàn hảo, cạnh tranh bình thường lúc đó DN mới được có quyết định giá một cách đầy đủ.
 
Còn trong một nền kinh tế thị trường, bản thân độc quyền định giá không có lỗi mà nếu định giá đó mang tính áp đặt, tính thỏa thuận dẫn đến hạn chế cạnh tranh, làm ảnh hưởng quyền lợi người tiêu dùng, ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước thì lúc đó mới có lỗi, khi đó Luật Cạnh tranh mới xử lý. Theo Luật Cạnh tranh, chống độc quyền; tại Việt Nam chúng ta hiện nay không có doanh nghiệp độc quyền về xăng dầu mà chỉ có doanh nghiệp “thống lĩnh thị trường”.
 
Như vậy ở đây có hai câu chuyện: thị trường xăng dầu đang tiến tới cạnh tranh, việc kiểm soát giá Nhà nước vẫn làm và đang từng bước để thị trường hóa. Kể cả lúc thị trường hóa, nếu có một DN có hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh để hạn chế cạnh tranh thì Nhà nước theo dõi, quan sát, có ý kiến. Một khi anh lạm dụng vị trí thống lĩnh, lạm dụng vị trí độc quyền để làm ảnh hưởng đến thị trường thì lúc ấy Nhà nước mới “ra roi”, có biện pháp xử lý.
 
* Có thông tin cho rằng Petrolimex hiện nay chiếm trên 60% thị phần thì nên hạn chế ảnh hưởng của tập đoàn này?
 
- Việc Petrolimex hiện tại có vị trí thống lĩnh thị trường đó là tính lịch sử - trước đây, toàn bộ xăng dầu cho các nhu cầu của đất nước mình là do Petrolimex đảm nhận 100%. Nay, do thực hiện lộ trình hóa thị trường cạnh tranh, thị phần thực tế của Petrolimex đã giảm, còn khoảng 50%, không tới 60%.

 
* Xin cảm ơn ông!