 |
|
Ảnh minh họa (Nguồn: VTV9)
|
Rõ ràng, không chỉ xâm hại về hoạt động quản lý kinh tế của nhà nước, việc bán xăng rởm, dầu bẩn đã xâm hại lợi ích chính đáng của người tiêu dùng và trên hết là làm mất niềm tin của người dân trong xã hội. Câu hỏi đặt ra lúc này không phải chỉ là quản lý tốt hơn bằng cách nào, mà còn là khi nào thì các cơ quan có thẩm quyền mới quyết liệt vào cuộc xử lý nghiêm minh?
Khó quản lý!
Theo ông Lê Xuân Trình, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil) cho biết, xăng dầu bán ra thị trường đều trải qua ba khâu. Thứ nhất, nguồn xăng dầu nhập khẩu, hay nguồn từ Nhà máy Dung Quất đều được kiểm soát rất chặt chẽ nên khó xảy ra việc nhập xăng dầu kém chất lượng. Tiếp đến khâu kho chứa tại các đầu mối cũng được quản lý rất nghiêm ngặt, có các bộ phận kiểm tra kỹ càng, như khi nhập phải lấy mẫu xăng dầu, khi xuất cũng lấy mẫu, trong quá trình bảo quản phải thường xuyên kiểm tra định kỳ. Cuối cùng là khâu vận chuyển xăng dầu từ kho đến các đơn vị tiêu thụ thuộc hệ thống trực thuộc các đầu mối hoặc các tổng đại lý, đại lý cũng đảm bảo, khi xuất hoặc nhập liên tục lấy mẫu đối chiếu.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Quang Kiên, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Xăng dầu VN (Petrolimex) lại cho rằng, quản lý chất lượng xăng dầu đang là vấn đề nóng. Về bản chất, hiện nay, chất lượng xăng dầu vẫn được Nhà nước quản lý, ở một mức độ nào đó thì mặt hàng này được kiểm soát khá tốt với nhiều mặt hàng khác. Thế nhưng, những vi phạm về chất lượng xăng dầu được phát hiện trong thời gian vừa qua chủ yếu là ở hệ thống các đại lý. Ông Kiên cho biết thêm, hiện nay cả nước có khoảng 13.000 cửa hàng xăng dầu, trong đó các cửa hàng trong hệ thống của các DN đầu mối chỉ trên 3.000 (chiếm 25-30%), còn lại là cửa hàng đại lý, tổng đại lý chiếm khoảng 75%. Vì thế phải khẳng định, hệ thống cửa hàng đại lý không thể thiếu và phải được vận hành, vấn đề đặt ra là quản lý hệ thống này như thế nào.
Bên cạnh đó, theo đại diện Petrolimex, Nghị định 84/2009 của Chính phủ quy định tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho 1 thương nhân đầu mối và thương nhân là đại lý chỉ được ký hợp đồng làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho 1 thương nhân đầu mối hoặc cho 1 thương nhân là tổng đại lý. "Nhưng trên thực tế một ông chủ có thể lập ra vài công ty làm đại lý hoặc tổng đại lý để lấy xăng dầu từ nhiều nguồn khác nhau. Trong khi, DN đầu mối khi phát hiện sai phạm chỉ có quyền cắt hợp đồng. Mà nếu đầu mối này xử lý cắt hợp đồng thì đại lý vi phạm lại chạy qua đầu mối khác. Vì vậy việc quản lý chất lượng xăng dầu tại hệ thống tổng đại lý, đại lý rất khó kiểm soát" - đại diện Petrolimex chia sẻ.
Ở khía cạnh khác, đại diện một số DN khác cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến gian lận thương mại trong kinh doanh xăng dầu gia tăng là chi phí thù lao thấp nên một số đại lý đã nảy sinh gian lận thương mại thông qua việc mua lại nguồn xăng dầu trôi nổi hoặc các hóa chất với giá rẻ để pha trộn vào xăng dầu.
DN đầu mối không thể chối bỏ trách nhiệm
Qua các ý kiến của các DN đầu mối, ông Võ Văn Quyền- Vụ trưởng Vụ thị trường trong nước Bộ Công Thương- đánh giá: Phần lớn DN khẳng định chất lượng xăng dầu thuộc hệ thống trực thuộc DN đầu mối về cơ bản là ổn. Vấn đề ở đây là câu chuyện kiểm soát chất lượng xăng dầu đối với tổng đại lý và đại lý.
Ông Võ Văn Quyền đề xuất hai nhóm biện pháp về mặt quản lý nhà nước và trách nhiệm của DN. Theo đó, quản lý nhà nước sẽ xem xét vấn đề điều hành giá xăng dầu theo giá thị trường, có biện pháp bù lỗ, tăng chi phí, chính sách hoa hồng cho đại lý, tăng cường kiểm tra, kiểm soát… để tháo gỡ khó khăn cho DN kinh doanh xăng dầu. Các cơ quan quản lý nhà nước chia sẻ với DN là nếu vận hành thị trường xăng dầu một cách thông suốt theo cơ chế thị trường và các yếu tố thị trường được phản ánh đầy đủ thì gian lận có điều kiện để suy giảm. Nhưng, điều đó không có nghĩa thực hiện tốt tất cả những yếu tố trên thì không có gian lận. Vì thế, thời gian tới các cơ quan quản lý nhà nước cũng phải soát xét lại hoạt động kinh doanh của DN, nhất là quá trình phân phối lưu thông xăng dầu. Sắp tới, Bộ Công Thương sẽ xem xét bổ sung các quy định về kiểm tra, kiểm soát của Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu.
Tuy nhiên, ông Quyền cho rằng: “DN đầu mối xăng dầu không chỉ có trách nhiệm chính về chất lượng với hệ thống phân phối cửa hàng, kho, bãi và đại lý trực thuộc mà còn có trách nhiệm liên đới với các tổng đại lý và đại lý có bán hàng của mình. Việc phân định trách nhiệm quy định trong hợp đồng tài chính. DN đầu mối phải có quy trình kiểm tra giám sát tất cả các khâu lưu thông phân phối xăng dầu”, ông Quyền yêu cầu. Bàn về vấn đề này, ông Vương Thái Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), cho rằng từ trước tới nay Nghị định 84/2009 về kinh doanh xăng dầu có nêu DN phải chịu trách nhiệm “liên đới”. Tuy nhiên, mức độ liên đới như thế nào thì lại chưa nêu cụ thể. “Tôi cho rằng việc liên đới không thể nói chung chung như vậy. Cách tốt nhất là Nhà nước phải cụ thể bằng các hình thức xử phạt, răn đe, trong đó cụ thể trách nhiệm DN đầu mối phải chịu trách nhiệm tới mức nào” - ông Dũng nhấn mạnh.
Đồng tình với quan điểm này, một đầu mối nhập khẩu xăng dầu cho rằng việc quản lý và xử lý gian lận tại các đại lý xăng dầu chủ yếu phải do cơ quan nhà nước. Thực tế các DN đầu mối vẫn có kiểm tra chất lượng xăng dầu tại đại lý. Tuy nhiên, sau kiểm tra, nếu chất lượng xăng dầu cung ứng ra thị trường không đảm bảo thì DN đầu mối không thể làm gì đại lý. Về nguyên tắc thì DN đầu mối có thể cắt hợp đồng cung cấp xăng dầu nhưng không lấy hàng của đơn vị này thì đại lý sẽ lấy của đơn vị khác. Được biết Sở Khoa học Công nghệ đã yêu cầu các DN đầu mối và tổng đại lý phải siết lại quy trình đảm bảo chất lượng xăng dầu khi tới tay người tiêu dùng và đến cuối tháng 2 phải có báo cáo với Sở. Tuy nhiên, đến thời điểm này mới chỉ có sáu DN đầu mối và tổng đại lý nộp báo cáo này.
|
Đại diện Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) thừa nhận: Việc quản lý chất lượng xăng dầu hiện có vấn đề. Về cơ bản, khi xăng dầu nằm trong hệ thống của doanh nghiệp nhập khẩu như kho, tàu bè thì quản lý rất tốt, không phát hiện vi phạm. Chủ yếu vi phạm thời gian qua được phát hiện tại các cửa hàng xăng dầu thuộc các đại lý đầu mối, cửa hàng xăng dầu tư nhân. Theo đại diện Petrolimex, hệ thống đại lý hiện chưa vận hành đúng Nghị định 84. Nghị định quy định mỗi đại lý, tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng với một thương nhân đầu mối, nhưng hiện nay khi vận hành họ vẫn tìm cách ký với nhiều đơn vị và không thể kiểm soát. Như vậy, xăng dầu nằm trong kho thì không thể phân định được của đầu mối nào kém chất lượng để xử lý. Bên cạnh đó, nếu phát hiện cũng chưa có chế tài xử lý. “Đại lý họ có thể lách dưới nhiều hình thức như một chủ lập ra nhiều công ty để ký hợp đồng với các doanh nghiệp khác nhau, rồi gom lại đổ chung vào với nhau. Vì vậy, việc kiểm soát chất lượng xăng dầu phải tiến hành từ kiểm soát hoạt động của hệ thống đại lý. Phải kiên quyết giám sát một đại lý đầu mối chỉ được ký hợp đồng với một doanh nghiệp nhập khẩu. Ngoài ra, chỉ có quản lý hoạt động toàn diện với các cửa hàng xăng dầu tư nhân thì mới đảm bảo được chất lượng”, vị này kiến nghị.
Phó Tổng GĐ Tổng Cty Dầu Việt Nam (PV Oil) Lê Xuân Trình khẳng định, khâu quản lý chất lượng xăng tại các doanh nghiệp đầu mối có thể hoàn toàn yên tâm. Ở các bồn chứa của doanh nghiệp đầu mối, doanh nghiệp kiểm tra thường xuyên, có mẫu lưu, ghi rõ ngày giờ và có phòng thí nghiệm để kiểm tra các mẫu hàng. Việc gian lận trong chất lượng xăng dầu có thể xuất phát ở khâu vận chuyển từ kho của các doanh nghiệp đầu mối đến các tổng đại lý, đại lý. Bên cạnh đó, theo Nghị định 84, doanh nghiệp đầu mối chỉ được kiểm tra tổng đại lý, đại lý về thủ tục. Cao nhất là chấm dứt hợp đồng nên khi phát hiện đại lý sai phạm cũng không có quyền xử phạt. Còn đại lý vi phạm bị phát hiện lại có thể nhanh chóng ký hợp đồng với doanh nghiệp khác khi bị cắt hợp đồng. “Trong những thời điểm khó khăn, phần lớn các đại lý bán lẻ xăng dầu (khoảng 10.000 cửa hàng thuộc tư nhân) phải tìm cách để tồn tại trước. Theo đó, họ phải tìm cách duy trì bằng cách gian lận số lượng hoặc chất lượng. Cần có biện pháp để các đại lý thực hiện nghiêm túc Nghị định 84 và quy định về nhập xăng dầu từ các doanh nghiệp đầu mối”, ông Trình nói.
Đại diện Cty Xăng dầu Petec cho rằng cần kiểm soát, thậm chí cấm hoạt động bán lẻ xăng dầu bán trong bình di động tại các tuyến đường. Bởi vì chất lượng xăng dầu tại đây bị thả nổi. Đại diện Petec kiến nghị cần nâng định mức chi phí tối thiểu cho kinh doanh xăng dầu lên cao hơn. Hiện chi phí tối thiểu của các cửa hàng xăng dầu ở mức từ 850-900 đồng/lít xăng, trong khi chi phí quy định của nhà nước chỉ có 600 đồng.
Do không đủ chi phí nên các cửa hàng dễ khuất tất. Theo đại diện Petec, cũng cần có chính sách hỗ trợ lực lượng chức năng các địa phương trong việc kiểm tra, kiểm định chất lượng xăng dầu, bởi nguồn kinh phí của các cơ quan này có hạn (trong khi phí kiểm định rất lớn).
Đại diện của Công ty Xăng dầu Quân đội, Công ty Thành Lễ và Nam Việt Oil cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến gian lận thương mại trong kinh doanh xăng dầu gia tăng trong thời gian gần đây là kinh doanh xăng dầu lợi nhuận thấp hoặc không có lợi nhuận vì thù lao thấp nên một số đại lý đã nảy sinh gian lận thương mại qua việc mua lại nguồn xăng dầu trôi nổi hoặc các hóa chất với giá rẻ để pha trộn vào xăng dầu.
Ông Phan Minh Tân, Giám đốc Sở Khoa học Công nghệ TP, nói: “DN đầu mối phải có trách nhiệm quan tâm, phối hợp đảm bảo chất lượng hàng đến tận tay người tiêu dùng. Không thể cứ nói chuyện ai làm người đó chịu rồi thả nổi quyền lợi người tiêu dùng. Cơ quan quản lý nhà nước sẽ đồng thời kiểm tra các cây xăng và quy trình đảm bảo chất lượng của DN đầu mối. Tới đây, chúng tôi sẽ nghiên cứu đề xuất lại mức xử phạt sao cho thích đáng. Sở Khoa học Công nghệ TP đang nghiên cứu đề xuất yêu cầu cây xăng phải có thiết bị đo octan trước khi xin giấy phép kinh doanh xăng dầu. Trường hợp nghi ngờ xăng dầu không đạt chất lượng, người tiêu dùng nếu có thể yêu cầu đại lý đo tại chỗ. Đây cũng là cách để DN cùng tham gia quản lý chất lượng xăng dầu, nếu để cơ quan quản lý đi kiểm tra và xử phạt thì không làm xuể và chưa chắc tình hình cải thiện.
|