Đóng gần 1,5 triệu đồng/ người/ năm

Theo dự thảo Thuế môi trường, sẽ có 5 nhóm đối tượng phải chịu thuế đó là xăng dầu (gồm xăng các loại, nhiên liệu bay, dầu diesel, dầu hỏa, dầu mazut...), than, dung dịch HCFC, túi nhựa xốp, thuốc bảo vệ thực vật hạn chế sử dụng.

Trong đó, xăng các loại chịu mức thuế từ 1.000 - 4.000 đồng/lít, dầu diesel 500 - 2.000 đồng/lít, than 6.000 -30.000 đồng/tấn, túi nhựa xốp 20.000 - 30.000 đồng/kg; các loại thuốc bảo vệ thực vật (thuốc sử dụng trong nông nghiệp, thuốc trừ mối, thuốc bảo quản lâm sản, thuốc khử trùng kho) có mức thuế dự kiến dao động từ 500 đến 3.000 đồng/kg...

Dự án luật này nếu được Quốc hội thông qua vào tháng 11-2010, dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 1- 1- 2012. Theo các chuyên gia kinh tế, với khung thuế trên, mức thu thuế môi trường tối thiểu mỗi năm sẽ là 14.300 tỷ đồng, còn mức thu tối đa là 57.000 tỷ đồng.

Tiến sĩ Nguyễn Trường Thành - Viện Bảo vệ thực vật cho rằng: Nhà nước tính thuế thì sẽ đánh vào doanh nghiệp hay người sản xuất gây hại cho môi trường. Nhưng đó chỉ là đối tượng trung gian, người phải gánh tất cả những mức phí chồng phí đó là người dân.

Như vậy, nếu chia bình quân cho khoảng 40 triệu dân thuộc độ tuổi lao động thì mỗi người phải đóng 1.425.000 đồng/năm. Cùng với nó sẽ là nguy cơ hình thành mặt bằng giá mới trên nhiều nhóm hàng hóa. Trong đó, than, xăng dầu còn là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành sản xuất.

Cẩn trọng với hệ lụy tăng giá từ xăng dầu

Tiến sĩ Vũ Đình Ánh (Bộ Tài chính) đặc biệt nhấn mạnh: Nên cẩn trọng với việc đánh thuế môi trường vào các mặt hàng xăng dầu, than... vì nó tác động lớn tới giá cả.

Hiện mỗi năm Việt Nam sử dụng 15 triệu tấn xăng dầu, 30 triệu tấn than và xuất khẩu 25 triệu tấn than đá. Theo dự thảo luật, khi thực hiện thuế môi trường sẽ không thu phí xăng dầu (hiện là 1.000 đồng/lít xăng, 500 đồng/lít diesel và 300 đồng/lít dầu), nhưng nếu áp dụng mức thuế tối đa là 4.000 đồng/lít xăng và 2.000 đồng/lít dầu, thì sẽ tương đương 25% mức giá bán hiện hành.

"Điều này sẽ tác động trực tiếp tới giá cả và lạm phát ở Việt Nam do ảnh hưởng của biến động giá xăng dầu, trong khi giá bán xăng dầu đang phải gánh những khoản thu ngân sách nhà nước không hề nhỏ" - TS Ánh nhận định.

Cũng theo vị tiến sĩ này, nếu áp mức thuế bảo vệ môi trường 6.000 - 30.000 đồng/ tấn than, và Nhà nước vẫn áp dụng thu phí môi trường đối với khai thác than sẽ làm mặt hàng này tăng 1 - 5% giá bán, kéo theo các hệ lụy, áp lực tăng giá tới giá điện và tới thị trường giá cả.

Trong khi đó các mặt hàng như túi nilon, hay thuốc bảo vệ thực vật... theo các chuyên gia kinh tế, việc đánh thuế nếu áp dụng khung thuế suất tối thiểu hay tối đa đều ít tác động tới thị trường giá cả do quy mô sử dụng và quy mô thu không đáng kể.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam cũng cho rằng: Nên cân nhắc khoảng cách độ giãn của khung, giữa mức tối thiểu và mức tối đa không nên quá rộng, để tránh tác động lớn tới giá cả thị trường khi áp dụng thuế suất. Ví dụ nhóm xăng chênh lệch 3 - 4 lần, nhóm mỡ nhờn chênh lệch 6 - 7 lần trong khi đó nhóm túi nhựa xốp chỉ có 1,5 lần.