Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Vương Đình Huệ đã trả lời bằng văn bản đối với những chất vấn của đại biểu Quốc hội, trong đó tập trung làm rõ những điểm còn vướng mắc trong điều hành, bình ổn giá xăng, dầu.

Đại biểu Phan Vân Điền Phương (đoàn An Giang) và đại biểu Trương Thị Ánh (đoàn TPHCM) đều thể hiện những băn khoăn quanh xoay quanh các giải pháp điều hành giá mặt hàng thiết yếu và nhạy cảm này trong thời gian vừa qua.

Đại biểu Trương Thị Ánh bày tỏ khúc mắc: Tại sao giá xăng dầu thế giới có lúc giảm mà giá trong nước của ta không giảm...và lại điều chỉnh tăng liên tục trong năm 2011? Có phải do kinh doanh thực sự lỗ hay do công tác quản lý điều hành về giá của Bộ thời gian qua lỏng lẻo, chưa thật sự kiên quyết điều hành giá giảm khi cần thiết.

Đáp lại mối bận tâm này, Bộ trưởng Huệ tái khẳng định nguyên tắc điều hành giá xăng, dầu của Bộ Tài chính và Bộ Công thương vẫn tuân thủ theo quy định tại Nghị định 84 của Chính phủ. Theo đó nguyên tắc bao trùm là: "Giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước".

Bộ trưởng phân tích, trong bối cảnh hiện tại, xăng, dầu thành phẩm phải nhập khẩu tới 70% mới đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước. Vì vậy, giá xăng, dầu bán lẻ trong nước chịu tác động trực tiếp của giá thị trường thế giới.

Đánh giá lại việc điều hành vừa qua, Bộ trưởng chia thành hai giai đoạn:

Điều chỉnh giá xăng có lúc chưa chú ý thói quen người tiêu dùng

Giai đoạn doanh nghiệp tự quyết định giá trong biên độ được phép quy định tại Nghị định số 84, khi giá cơ sở tăng hoặc giảm trong phạm vi biên độ Nhà nước quy định, doanh nghiệp được định giá thì các doanh nghiệp đã điều chỉnh linh hoạt giá xăng, dầu theo hướng có tăng, có giảm cùng chiều với sự biến động của giá cơ sở.

Theo đó, liên Bộ đã điều chỉnh tăng giá xăng 2 lần (ngày 14/1/2010 và 21/2/2010); điều chỉnh tăng giá dầu madút 2 lần (ngày 4/1/2010 và 14/1/2010); điều chỉnh giảm giá dầu hoả, diesel, madút 1 lần (ngày 3/3/2010).

Bộ trưởng nhận định rằng, việc điều chỉnh giá các lần như trên với tỷ lệ không lớn (từ 2 - 4% cho mỗi lần điều chỉnh trong biên độ dưới 7% cho phép).

Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận, có những lần điểu chỉnh giá lại chưa chú ý đúng mức tới thói quen, tập quán của người tiêu dùng, như điều chỉnh giá vào ngày nghỉ, ngày lễ.

Ông nhắc lại đợt điều chỉnh tăng giá xăng vào ngày 21/2/2010 tức là ngày 8 Tết Âm lịch năm Canh Dần. Thời điểm đó, cán bộ, công nhân viên, học sinh và sinh viên sauthời gian nghỉ Tết, bắt đầu trở lại làm việc, học tập… Việc điều chỉnh không đúng lúc đã bị dư luận phản ứng và đánh giá là điều chỉnh giá xăng dầu “liên tiếp, dồn dập” gây tác động bất lợi đến tâm lý người tiêu dùng và có ảnh hưởng nhất định đến mặt bằng giá thị trường.

Giảm thuế nhập khẩu xăng, dầu, thu ngân sách 9 tháng ước "hụt" 17.300 tỷ đồng

Giai đoạn thứ hai là khi giá xăng dầu thế giới tăng cao, lạm phát ở trong nước có những diễn biến phức tạp, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 18, trong đó chỉ đạo: “Sử dụng linh hoạt, hiệu quả các công cụ phí, thuế, quỹ bình ổn giá xăng dầu, không để giá xăng dầu tăng trong thời gian ngắn, gây bất lợi đến sản xuất và tâm lý người tiêu dùng”.

Tại đây, Bộ trưởng cho hay, do giảm thuế nhập khẩu các mặt hàng xăng, dầu nên giảm thu ngân sách trong 9 tháng đầu năm 2011 ước khoảng 17.311 tỷ đồng.

Sau khi sử dụng hết các công cụ bình ổn giá nêu trên, giá xăng dầu thế giới tiếp tục tăng, để tránh tình trạng buôn lậu do chênh lệch giá, Chính phủ đã chấp thuận để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối điều chỉnh 2 lần tăng giá xăng, dầu trong những tháng đầu năm 2011.

Liên Bộ cũng đã điều chỉnh tăng thuế nhập khẩu từ 0% lên 5% đối với điêden, dầu hoả. Đồng thời, tăng thêm mức trích Quỹ Bình ổn giá xăng dầu đối với mặt hàng xăng 100 đồng/lít để tạo nguồn cho xử lý bình ổn giá trong thời gian tới.

Đến cuối tháng 8/2011, căn cứ giá thị trường thế giới và giá thực nhập của doanh nghiệp, Bộ Tài chính đã yêu cầu doanh nghiệp thực hiện việc giảm giá xăng 500 đồng/lít, giảm giá dầu hoả, dầu dieden 300đ/lít.

Bộ trưởng chốt lại, với việc điều hành giá xăng dầu thời gian qua, trong bối cảnh giá thế giới liên tục biến động theo xu hướng tăng, giá trong nước tuy được điều hành có tăng, có giảm nhưng vẫn chấp hành các biện pháp bình ổn giá của Nhà nước để góp phần giữ ổn định giá cả thị trường.

Riêng với chất vấn của đại biểu Huỳnh Nghĩa (đoàn Đà Nẵng), "với giá xăng dầu hiện nay thì các công ty kinh doanh xăng dầu có lãi hay lỗ? Có hay không hiện tượng "làm giá" giữa một nhóm nhỏ các doanh nghiệp độc quyền trong lĩnh vực này?" Bộ trưởng cho hay, hiện nay, Bộ Tài chính đã tổ chức triển khai 3 đoàn kiểm tra tình hình kinh doanh xăng dầu tại các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối. Khoảng trung tuần tháng 11/2011 Bộ Tài chính sẽ có báo cáo cụ thể sau.