Câu chuyện về hiệu quả kinh doanh xăng dầu và sức hút của cổ phiếu Petrolimex là vấn đề nóng nhiều ngày nay, đặc biệt sau những vụ IPO của các DNNN đều có kết quả ế ẩm, đìu hiu như Thép, MHB... Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Khối dịch vụ ngân hàng đầu tư, Công ty chứng khoán Sài Gòn (SSI), đơn vị tư vấn IPO cho Petrolimex - chia sẻ quan điểm chính thống của SSI về vấn đề này.

Kinh doanh xăng dầu sẽ minh bạch hơn?

- Bà có bình luận gì về kế hoạch IPO của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) ở thời điểm này?

Bà Nguyễn Thanh Hương: IPO chỉ là bước khởi đầu của quá trình chuyển đổi mô hình hoạt động, điều hành kinh doanh, cải tiến bộ máy cơ cấu hoạt động của doanh nghiệp sao cho minh bạch hơn và hiệu quả hơn.

Vì vậy, các hoạt động điều hành doanh nghiệp sẽ phải đáp ứng yêu cầu đối tượng sở hữu doanh nghiệp bấy giờ là công chúng, chứ không chỉ riêng của một chủ doanh nghiệp duy nhất là Nhà nước.

Đây là một kế hoạch và là một mục tiêu dài hạn, thực hiện được cũng không hề dễ dàng. Nếu không bắt đầu từ bây giờ thì các DNNN cũng không biết đến bao giờ mới tiến hành được việc chuyển đổi, cải tiến đó, nhất là vào thời điểm khó khăn của thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam, của nền kinh tế.

 

Với Petrolimex, khó khăn sẽ vẫn còn rất nhiều, nhất là đối với kinh doanh xăng dầu - vốn được coi là một mặt hàng nhạy cảm, doanh nghiệp vừa phải đáp ứng vai trò bình ổn giá, vừa phải đảm bảo kinh doanh có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của chủ doanh nghiệp là Nhà nước và công chúng, vừa phải hoàn thiện bộ máy hoạt động v..v.. Khó khăn và thách thức sẽ còn nhiều trong hoạt động của doanh nghiệp sau này.

Chúng tôi tin là doanh nghiệp cổ phần hóa để hoạt động sau này tốt hơn chứ không thể xấu hơn trước đó được.

Trong một năm gần đây, có một vài IPO lớn trong lúc TTCK đang không thuận lợi, dẫn đến việc IPO thành công không nhiều, nhưng đối với  Petrolimex, là nhà tư vấn đấu giá IPO nên chúng tôi tin tổng công ty sẽ thành công. Cũng giống thời điểm 12/2008, khi thị trường tài chính thế giới, thị trường Việt Nam vào lúc khó khăn nhất, nhiều người nghi ngại việc thành công IPO của Vietinbank nhưng thực tế thì đã suôn sẻ.

- Nhiều ý kiến cho rằng, kế hoạch IPO của Petrolimex ở thời điểm TTCK èo uột này chỉ có lý do chủ yếu là "theo mệnh lệnh hành chính", chỉ là thực hiện lộ trình cổ phần hóa DNNN mà không quan tâm yếu tố thị trường. Điều này có ảnh hưởng thế nào tới sự thành công của IPO doanh nghiệp?

Trong đợt IPO đầu tháng 6 vừa qua,  Tổng công ty Thép chỉ bán được hơn 39 triệu trong số gần 66 triệu phát hành. Mức giá trúng bình quân là 10.101 đồng/cổ phiếu, cao hơn giá khởi điểm 1 đồng. Trước đó, Tổng công ty Xây dựng miền Trung bán hết gần 24 triệu cổ phiếu IPO với giá bình quân 10.600 đồng/cổ phần, cao hơn 300 đồng/cổ phần so với giá khởi điểm. Gần đây nhất, Ngân hàng phát triển nhà ĐBSCL MHB cũng chỉ đạt được mức giá 11.025 đồng/cổ phần, sao hơn 25 đồng/cổ phần so với giá khởi điểm.

Chúng tôi chưa bao giờ nghe một cách chính thức từ Petrolimex hay nguồn nào đó rằng, việc IPO lần này là mệnh lệnh hành chính.

Và nếu có đi chăng nữa thì chẳng nhẽ, mệnh lệnh hành chính yêu cầu doanh nghiệp hoạt động minh bạch và hiệu quả hơn là có hại cho doanh nghiệp, thị trường và nhà đầu tư chăng? Hơn nữa, để chuyển đổi hoạt động doanh nghiệp, để minh bạch hơn và hiệu quả hơn thì không hoàn toàn cần phải phụ thuộc vào thị trường.

Đây là điều mà chúng tôi nghĩ các nhà đầu tư trên thị trường cũng như các cơ quan chức năng đang mong chờ ở các doanh nghiệp tham gia TTCK. Doanh nghiệp cần chủ động thay đổi về chất khi tham gia thị trường chứ không phải bị động, mong chờ thị trường lên để tác động vào cổ phiếu của doanh nghiệp mình.

Tôi tin là các nhà đầu tư hiểu biết, bài bản, đầu tư nhìn vào giá trị trên thị trường, sẽ biết lựa chọn tiêu chí đầu tư lâu dài của mình. TTCK đi xuống là cơ hội đầu tư những cố phiếu có giá trị cơ bản và cho các nhà đầu tư dài hạn.

Theo kinh nghiệm bản thân, tôi không thấy những nhà đầu tư cá nhân trên TTCK thành công là nhờ đầu tư ngắn hạn.

- Thưa bà, liệu chúng ta có thể rút kinh nghiệm được gì sau phát hành cổ phiếu của Petec và Tổng công ty thép vừa rồi? Như vụ IPO của Tổng công ty thép vừa qua, số cổ phiếu bán ra đạt được rất thấp so với lượng phát hành?

Vì chúng tôi không phải là nhà tư vấn đấu giá IPO cho hai doanh nghiệp trên nên xin miễn trả lời câu này. Còn các kinh nghiệm trên thị trường và kết quả thì chúng ta cũng đã quan sát và thấy hết được rồi.

Giá chưa nói lên được đắt hay rẻ

- Như Petrolimex công bố, kinh doanh xăng dầu luôn lỗ và phải bù trừ kinh doanh khác vào để cân đối tài chính, có lãi. Trong bối cảnh Nhà nước còn chưa "cởi" hẳn giá xăng dầu thì liệu yếu tố này có làm giảm sức hấp dẫn và được coi như một rủi ro khi mua cổ phiếu này không?

Vừa qua có rất nhiều nguồn tin, phương tiện thông tin đại chúng trích dẫn thông tin chúng tôi cung cấp và trích dẫn bình luận hoàn toàn không đúng với những gì chúng tôi đã đưa ra trên các báo cáo. Qua bài trả lời phỏng vấn này, chúng tôi muốn xác nhận đây là lần đầu tiên SSI trả lời và bày tỏ quan điểm về vấn đề IPO của Petrolimex trên truyền thông - bà Nguyễn Thanh Hương.

Nếu mọi người nhìn vào sự hấp dẫn của cổ phiếu này là chỉ nhìn vào tình trạng "bù lỗ kinh doanh", "cởi trói hẳn giá xăng dầu"..v.v.. thì sẽ phải chờ đến khi nào các vấn đề này được giải quyết hoàn toàn mới đầu tư. Tôi chỉ thấy rằng, xăng dầu là mặt hàng tiêu dùng thiết yếu của nền kinh tế, mà doanh nghiệp đang chiếm thị phần lớn trong mảng kinh doanh này va nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài không dễ tham gia.

Còn bản thân tôi nhìn vào sự hấp dẫn của cổ phiếu, tôi không nhìn vào thực trạng trước mắt cũng như tình hình thị trường lúc này. Sự hấp dẫn của cổ phiếu, ngoài việc nằm ở những yếu tố cơ bản, tiềm năng phát triển của doanh nghiệp... thì sự hấp dẫn nhìn nhìn dưới góc độ tài chính lại đang nằm trong chính những rủi ro đó, khi nó được quản trị hợp lý.

Khả năng quản trị ra sao cũng phụ thuộc rất lớn vào chính Ban lãnh đạo doanh nghiệp và toàn thể nhân viên. Tôi thấy họ đã quyết tâm cổ phần hóa thì cũng hoàn toàn nhận biết họ phải làm gì.

- Với giá cổ phiếu trong đợt IPO lần đầu của một số doanh nghiệp vừa qua đều dưới 12.000 đồng/cổ phần. Cổ phiếu của Petrolimex công bố giá khởi điểm 15.000 đồng theo bà là đắt hay rẻ, cao hay thấp?

Đắt hay rẻ tùy thuộc vào tiêu chí đầu tư của mọi người, mọi tổ chức như tôi đã nói ở trên và giá của cổ phiếu đắt hay rẻ còn phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sau này. Giá 15.000 đồng/cổ phần bây giờ chưa nói lên được điều gì.

Tôi chỉ biết rằng doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, chiếm thị phần lớn khoảng 60% và tổng diện tích đất kinh doanh xăng dầu khoảng hơn 6 triệu m2. Các yếu tố đó không đưa vào định giá và không tính vào vốn của doanh nghiệp khi cổ phần hóa. Kết quả định giá vừa rồi của Petrolimex mới tính đến lợi thế đất khoảng 200.000m2 theo khung giá quy định của Nhà nước thôi.

Bạn nghĩ sao về quan điểm của đại diện SSI - đơn vị tư vấn IPO cho Petrolimex? Liệu đợt IPO này của Tổng công ty xăng dầu có thành công như dự kiến? Tuần tới, VEF.VN sẽ tiếp tục đăng tải ý kiến của các nhà đầu tư, chuyên gia chứng khoán về vấn đề này.