Cụ thể, theo Bộ Tài chính, tính từ ngày 3-3-2010 đến nay, giá xăng dầu thị trường thế giới tăng cao. Nếu tính từ ngày 1-3 đến ngày 25-3-2010, giá xăng dầu thế giới tăng từ 1,34% đến 6,65% so với giá bình quân của những ngày trước đó, trong đó giá xăng tăng mạnh nhất (6,65%), còn giá dầu madút tăng thấp nhất (1,34%).

Với mức tăng giá xăng dầu thế giới như trên, nếu cộng với các khoản phải trích và chi phí kinh doanh xăng dầu theo quy định, thì giá cơ sở (không tính lợi nhuận định mức) của các doanh nghiệp đầu mối VN cao hơn giá bán hiện hành từ 373 đồng/lít, kg đến xấp xỉ 600 đồng/lít, kg, riêng chênh lệch giá của madút không đáng kể.

Theo quy định hiện hành, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối đã có thể điều chỉnh tăng giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu. Tuy nhiên, để giữ ổn định giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu trong nước góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, không để lạm phát cao, liên bộ Tài chính - Công thương đã yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối không điều chỉnh.

Trong nửa đầu tháng 4-2010, giá mặt hàng xăng dầu trên thị trường thế giới tiếp tục tăng 0,5% đến 3,2%. Với mức tăng giá mặt hàng xăng dầu thế giới như vậy thì giá cơ sở (không tính lợi nhuận định mức) cao hơn giá bán hiện hành từ 496 đồng/lít, kg đến 751 đồng/lít, kg. Bộ Tài chính đã thực hiện giảm thuế nhập khẩu từ 3% đến 5% tùy theo từng chủng loại xăng dầu.

Từ cuối tuần đầu tháng 5-2010, Bộ Tài chính công nhận giá xăng dầu thị trường thế giới đã bắt đầu giảm. Tuy nhiên, tính bình quân 30 ngày (đến ngày 16-5-2010) thì giá cơ sở (không tính lợi nhuận định mức) vẫn còn cao hơn giá bán hiện hành từ 293 đồng/lít, kg đến 820 đồng/lít, kg.

Sau khi tiếp tục được sử dụng Quỹ bình ổn giá với mức trích như trên, kinh doanh các mặt hàng dầu vẫn còn bị lỗ. Với xăng, Bộ Tài chính công nhận đã bắt đầu có lãi nhưng chưa đạt mức lợi nhuận định mức theo quy định tại Thông tư số 234/2009/TT-BTC (tối đa 300 đồng/lít).

Vì vậy, Bộ Tài chính cho biết chủ trương điều hành giá mặt hàng xăng dầu trong nước thời gian tới vẫn chỉ là tiếp tục theo dõi để kịp thời áp dụng các giải pháp điều tiết, bình ổn thị trường, đảm bảo không để xảy ra thiếu hàng, sốt giá... chứ chưa đề cập đến giảm giá.

Bộ Tài chính cũng cam kết sẽ sử dụng linh hoạt, hiệu quả cả các công cụ thuế, phí và Quỹ bình ổn giá xăng dầu, không để giá xăng tăng liên tục trong thời gian ngắn, gây tác động bất lợi đến sản xuất và tâm lý người tiêu dùng.

Lần đầu tiên, Bộ Tài chính chính thức công bố thứ tự ưu tiên của việc giảm giá. Cụ thể, trường hợp giá xăng dầu thị trường thế giới tiếp tục giảm, liên bộ sẽ điều hành giá mặt hàng xăng dầu theo nguyên tắc, thứ tự ưu tiên.

Ưu tiên thứ nhất: phải đảm bảo cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối không bị lỗ. Thứ hai sẽ ngừng sử dụng Quỹ bình ổn giá nhằm bảo toàn, nâng số dư của quỹ để có thể sử dụng, can thiệp nếu giá xăng dầu trên thị trường thế giới tăng cao trở lại. Thứ ba mới là điều chỉnh giảm giá bán mặt hàng xăng dầu.