Từ ngày 10/6, khi mua mỗi lít xăng, người dân phải bỏ 400 đồng góp vào Quỹ bình ổn giá. Ảnh: ĐK

Tiền tỷ “chết” trong quỹ!

Từ 15/12/2009, khi mua 1 lít xăng dầu, người dân và doanh nghiệp phải bỏ thêm 300 đồng để đóng góp vào Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo Nghị định 84/2009 của Chính phủ, số tiền này sẽ để tại doanh nghiệp - tức là các thương nhân đầu mối nhập khẩu xăng dầu. Điển hình là giai đoạn từ ngày 22/10/2010 đến trước 10 giờ ngày 24/2/2011, theo liên Bộ Tài chính - Công Thương, Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã được huy động để bình ổn giá xăng dầu trong nước khi giá trên thị trường thế giới tăng cao. Các doanh nghiệp đã trích Quỹ bình ổn giá xăng dầu khoảng 6.396 tỷ đồng. Bên cạnh việc trích Quỹ bình ổn, từ giữa tháng 1/2011, Bộ Tài chính đã giảm thuế nhập khẩu xăng, dầu diesel xuống 0%. Đến ngày 24/2, hai mặt hàng khác là dầu ma dút và dầu hoả cũng được giảm thuế nhập khẩu xuống 0%. Tuy nhiên, sau khi đã sử dụng hết các công cụ bình ổn giá nêu trên, cuối cùng Chính phủ cũng phải chấp thuận để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối 2 lần điều chỉnh tăng giá xăng vào ngày 24/2 và 29/3 (tăng thêm 4.900 đồng/lít).

Theo quyết định của liên Bộ Tài chính – Công Thương, từ 10/6, thay vì giảm giá xăng dầu sẽ tăng thuế nhập khẩu đối với diesel, dầu hoả và tăng thêm mức trích Quỹ bình ổn giá xăng dầu đối với mặt hàng xăng 100 đồng/lít. Như vậy từ 10/6, mỗi lít xăng được bán ra ngoài thị trường người dân sẽ phải bỏ thêm tiền để góp vào quỹ này 400 đồng. Thay vì mua một lít xăng RON 92 với giá 20.900 đồng, người dân sẽ phải bỏ ra 21.300 đồng vì có Quỹ bình ổn giá. Với hàng chục triệu lít xăng dầu tiêu thụ mỗi ngày trên cả nước, sẽ có hàng chục tỷ đồng mỗi ngày bỏ vào Quỹ bình ổn giá.

Về nguyên tắc, doanh nghiệp đầu mối xăng dầu sẽ chỉ được sử dụng quỹ này cho mục đích bình ổn giá xăng dầu nên tiền trích quỹ sẽ là “vốn chết”. Ai sẽ chịu trách nhiệm về hàng nghìn tỷ đồng vốn chết hàng tháng? Doanh nghiệp đầu mối xăng dầu không được hưởng lợi từ số tiền trích quỹ này trừ phi họ cố tình làm trái mang đi đầu tư, xoay vòng. Còn người dân cũng không được hưởng lợi gì, vì tính toán một cách tổng thể thì tổng số tiền chi phí cho nhu cầu xăng dầu của người dân vẫn không thay đổi. Về phía cơ quan quản lý sẽ phải vất vả với việc quản lý thêm một loại “tài sản nằm” trong doanh nghiệp là Quỹ bình ổn giá.

Lại “ôm rơm rặm bụng”

Trong khi còn chưa có một đánh giá tin cậy về hiệu quả Quỹ bình ổn giá xăng dầu thì sắp tới có thể sẽ có thêm một loại quỹ bình ổn nữa, đó là Quỹ bình ổn giá điện. Theo dự thảo Thông tư quy định điều chỉnh giá bán điện theo thông số đầu vào cơ bản của Bộ Công Thương, “Tập đoàn Điện lực Việt Nam được phép trích từ Quỹ bình ổn giá điện để bình ổn giá theo hướng dẫn của liên Bộ Tài chính -  Công Thương”.

Hiện nay, chưa biết cơ chế trích và hoạt động của quỹ này như thế nào, tuy nhiên, có những căn cứ cho thấy quỹ này sẽ hoạt động như quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Tức là tiền quỹ sẽ được trích ra từ giá bán điện cho các hộ tiêu thụ. Tại “Điều 5 -  Hồ sơ điều chỉnh giá bán điện theo thông số đầu vào cơ bản” của Thông tư này, Khoản 2, Mục đ có ghi rõ: “Tổng lượng chi phí trích từ giá bán điện vào Quỹ bình ổn giá điện và lượng chi phí trích từ quỹ để bình ổn giá”.