Trước đó, có tin đồn thiếu gạo khiến mọi người đổ xô đi mua tích trữ. Trước nữa, vì tin đồn, hàng loạt người ồ ạt rút tiền khỏi một ngân hàng. Nhiều tin đồn khác, với những mức độ tác động khác, đã xuất hiện như ngân hàng Nhà nước phát hành tiền mệnh giá giá một triệu đồng, ăn cá kèo bị ung thư, thực phẩm như sữa, nước tương có chất độc hại…

Người dân TP Hà Tĩnh chen lấn ở các cây xăng mua xăng sau khi nghe tin đồn tối 4.4, giá xăng sẽ tăng. Ảnh minh họa của H.A.

Người dân TP Hà Tĩnh chen lấn ở các cây xăng mua xăng sau khi nghe tin đồn tối 4.4, giá xăng sẽ tăng. Ảnh minh họa của H.A.

Phòng ngừa và xử lý khủng hoảng tin đồn như thế nào?

Có thể thấy tin đồn thường nhằm vào những lĩnh vực và mặt hàng nhạy cảm hay thiết yếu và xuất hiện ở những thời điểm nhạy cảm - gắn với những biến động lớn trong nền kinh tế trong nước hoặc thế giới. Ngoài ra, nó cũng xuất hiện khi chính sách không đồng bộ, hiệu quả, có sự thay đổi bất ngờ, người dân thiếu hay nhận được thông tin không chính xác. Ví dụ, trước khi tăng giá xăng dầu vào ngày 21.7.2008, các cơ quan nhà nước khẳng định trên phương tiện thông tin đại chúng là không tăng các mặt hàng thiết yếu cho đến hết năm. Điều này khiến người dân hiểu rằng, xăng dầu sẽ không tăng giá. Liền sau đó, xăng tăng giá và tăng tới 31%, khiến người dân sau này có tâm lý nghe theo tin đồn - dù là tin đồn thất thiệt.

Còn ở góc độ doanh nghiệp, phần lớn các cuộc khủng hoảng gần đây đều do các đối thủ cạnh tranh đạo diễn hay một bộ phận nhỏ nhân viên của chính mình trả thù riêng

Ở góc độ quản lý nhà nước, để xử lý tốt các tin đồn thất thiệt thì cần phải tạo sự minh bạch và nhất quán trong việc ban hành chủ trương và thực thi chính sách, cập nhật kịp thời những bổ sung, điều chỉnh chính sách. Điều quan trọng trong việc tổ chức thực hiện chính sách là phải duy trì được niềm tin của người dân đối với nó. Nếu không, việc xử lý tin đồn thất thiệt nói riêng và việc ban hành các chính sách khác để điều tiết đời sống kinh tế - xã hội sẽ không phát huy được tác dụng như mong muốn của các nhà hoạch định chính sách.

Bên cạnh đó, cần có cơ chế tiếp cận, phản ứng hiệu quả khi có tin đồn thất thiệt. Cần tạo lập hệ thống thông tin hiệu quả đến người dân với nhiều hình thức đa dạng để họ được quyền thường xuyên tiếp nhận thông tin đầy đủ, chính xác và không bị bất ngờ từ các cơ quan chức năng. Khi đó, các tin đồn thất thiệt sẽ không dễ lan truyền, tác động tiêu cực đến xã hội.

Mặt khác, phải có chế tài đủ mạnh để ngăn chặn và xử lý những kẻ phao tin đồn thất thiệt. Hiện nay xử lý tin đồn ở góc độ pháp luật còn chưa chặt chẽ. Đồng thời, cần có lực lượng kinh tế đủ mạnh - đặc biệt là hệ thống phân phối đối với những mặt hàng thiết yếu để điều tiết thị trường.

Ở góc độ doanh nghiệp, một số kinh nghiệm đã được đúc kết ra khi xử lý khủng hoảng do tin đồn thất thiệt tạo ra. Thứ nhất là hãy dự báo những phương án rủi ro nhất có thể xảy ra với tổ chức mình trong tương lai và chuẩn bị phương án đối phó. Thành lập một bộ phận xử lý khủng hoảng với bảng mô tả công việc rõ ràng cho từng vị trí khi khủng hoảng xảy ra. Chỉ định một người phát ngôn chính thức, thường là người đứng đầu. Phải nhanh chóng ổn định tình hình bên trong bằng cách ra thông báo nội bộ hoặc họp thông báo. Đối với bên ngoài phải lập tức thông tin cho các đối tác, các nhà phân phối, các cổ đông, nhà đầu tư… Để nhiễu thông tin chỉ có gây bất lợi mà thôi!

Thứ hai, có thể liên hệ với các công ty PR chuyên nghiệp, nơi có những chuyên gia được đào tạo bài bản và có kinh nghiệm trong đối phó với khủng hoảng, phối hợp cung cấp thông tin nhanh chóng và đều đặn cho các phương tiện truyền thông và công chúng về hoạt động của doanh nghiệp mình.

Thứ ba, khủng hoảng phải được xem xét và giải quyết trong thời hạn sớm nhất với duy nhất một nguyên tắc: đó là chữ tín với khách hàng. Khi quyết định hành động, chấp nhận những mất mát tạm thời, coi trọng uy tín và hiệu quả lâu dài.

Thứ tư, có thể đề nghị sự giúp đỡ của cơ quan công quyền quản lý lĩnh vực doanh nghiệp đang hoạt động hay tranh thủ sự ủng hộ của các chuyên gia có tiếng trong ngành, các tổ chức hoạt động xã hội, môi trường, đại diện Hiệp hội người tiêu dùng.