Hình minh họa. Nguồn ảnh: internet

Trong bản báo cáo tài chính thường niên được công bố hôm thứ Ba vừa qua, hãng này cho biết, với mỗi 100 thùng dầu mà họ bơm ra khỏi lòng đất trong suốt một thập kỷ qua, họ mới chỉ thay thế có 95 thùng.

Đây là một câu hỏi chung cho hầu hết các công ty sản xuất dầu lớn khác của phương Tây - hiện đang tìm kiếm các mỏ dầu có thể tiếp cận được, trong khi các khu vực mới đầy hứa hẹn hiện đang có nhiều thách thức về cả công nghệ lẫn chính trị.

Exxon đã mua XTO Energy Inc. vào năm ngoái. Một sự thay đổi hướng sang khí đốt thực sự làm đau đầu các nhà đầu tư, bởi vì việc bán khí đốt ít hơn so với lượng dầu tương đương. Rất nhiều nhà quan sát cảm thấy sự chuyển hướng sang khí đốt - một xu hướng chung của ngành công nghiệp dầu lửa - chủ yếu là do khả năng tiếp cận các mỏ dầu đang bị thu hẹp dần, chứ không hẳn là do tham vọng đặt nặng vào sản xuất khí đốt.

"Những ngày tươi đẹp xưa cũ đã không còn, và sẽ không bao giờ trở lại" - Fadel Gheit, một nhà phân tích của Oppenheimer and Co. Bringing cho biết. Ông cho rằng, việc bổ sung thêm các mỏ khí đốt "sẽ không mang lại thế mạnh tương tự" mà dầu mang lại.

Tìm kiếm một lượng nhiên liệu tương tự - dù là dầu hay là khí đốt - trên thế giới này cho mỗi nhà sản xuất - một tỉ lệ có thể thay thế dự trữ 100% - đã trở nên quá ư là khó khăn. Exxon đã rất tự hào đây là năm thứ 17 liên tiếp họ đạt được mục tiêu này, nhưng các nhà phân tích đều nhất trí rằng nếu thiếu thỏa thuận XTO, Exxon sẽ còn xa mới có thể đạt được mục tiêu này trong năm nay.

Các nhà đầu tư nhìn vào các chỉ số dự trữ như một thước đo quan trọng cho mức độ lợi nhuận trong tương lai và vị thế kinh doanh.

Exxon hiện có dự trữ khí tự nhiên nhiều hơn so với dầu trong tương lai. Và trong khi công ty đang rất thành công trong việc tìm kiếm và mua thêm nhiều khí tự nhiên mới, họ đang phải chật vật làm điều tương tự với dầu lửa. Với mỗi 100 feet vuông khí đốt mà họ khai thác được, họ phải tìm kiếm hoặc phải mua thêm 158 feet vuông.

Người phát ngôn của công ty là Alan Jeffers cho biết "trọng tâm của hãng hiện giờ là các mỏ tài nguyên và các dự án bổ sung thêm giá trị cổ đông". Điều này có thể thực thi được bằng cách tìm thêm dầu, nhưng giá trị cũng có thể được chuyển tài thông qua việc thu mua doanh nghiệp.

Exxon trở thành công ty lớn nhất tại Mỹ bằng vốn hóa thị trường với một mô hình kinh doanh nhấn mạnh vào quy mô và các tài sản sáp nhập. Hãng này có truyền thống trong việc tìm kiếm dầu lửa, lọc dầu và chuyển hóa thành xăng và các loại nhiên liệu khác, sau đó bán các sản phẩm này ra thị trường.

Tuy nhiên, thị trường tài chính gần đây đã có chuyển biến theo hướng có lợi cho các công ty dầu lửa, chẳng hạn như ConocoPhilips, đó là bán dần các tài sản để có quy mô nhỏ hơn. Các phát hiện mới về dầu và khí với quy mô nhỏ có tác động rõ ràng lên các công ty đang thu hẹp quy mô.

Việc chuyển hướng sang khí đốt - và những khó khăn trong tìm kiếm dầu lửa - đã nổi lên như một trở ngại chung cho các công ty dầu lửa khổng lồ của phương Tây. Giám đốc điều hành của hãng Shell trong tháng trước cho biết, lần đầu tiên trong lịch sử 104 năm của mình, công ty châu Âu này sẽ sản xuất nhiều khí đốt hơn dầu lửa trong năm tới đây.

Trong vài năm vừa qua, các công nghệ mới đã giải phóng một lượng rất lớn các mỏ khí tự nhiên, làm hạ nhiệt giá cả tại Bắc Mỹ và tăng thêm khả năng giảm dần giá cả trong các khu vực khác. Trong khi đó, nhu cầu ngày càng tăng tại các nền kinh tế đang nổi đã đẩy giá dầu thô lên cao ngất kể từ khi mức giá được thiết lập vào năm 2008 trong suốt thời gian tăm tối nhất của kỳ suy thoái.

Giá khí đốt trong phiên giao dịch ngày thứ Ba vừa qua là 3.98 USD trên mỗi triệu đơn vị nhiệt lượng Anh, giảm 25% so với một năm trước, trong khi đó, một thùng dầu thô Tây Texas lại tăng 9.5% cùng thời gian đó, chốt ở mức 84.32 USD tại sàn NYMEX cũng vào hôm thứ Ba vừa qua.

Các công ty dầu lửa lớn đang gặp khó khăn trong việc tận dụng giá dầu thô lên cao. Khả năng khoan khai thác của họ bị hạn chế tại nhiều khu vực có trữ lượng dầu lớn, chẳng hạn như Nga và một phần của Trung Đông, chủ yếu là do vấn đề chính trị. Và thậm chí ở một quốc gia giàu tiềm năng như Iraq - nơi mà rất nhiều công ty phương Tây đã thắng thầu, rất nhiều cơ sở hạ tầng phải xây dựng lại. Exxon và các công ty khác cũng phải co cụm lại tại các khu vực cát dầu tại Bắc Alberta, Canada, nhưng việc đào bới dầu ở khắp các vạt rừng rộng lớn lại khá tốn kém và gây lo ngại về ảnh hưởng tới môi trường và sinh thái.

Một nơi nữa mở ra cho các công ty dầu phương Tây đó là khai thác tại các vùng nước sâu, bởi vì các công ty có sự hậu thuẫn của nhà nước như tại Nga, Trung Quốc và Trung Đông có rất ít kinh nghiệm trong việc khoan những giếng dầu kỹ thuật cao. Điều này đã mang lại cho các công ty này các cơ hội mới, chẳng hạn như thỏa thuận mới đây của Exxon với hãng dầu lửa khổng lồ của Nga là OAO Rosneft để khai thác Biển Đen.

Những cuộc săn lùng dầu giải thích tại sao các công ty này lại rất kiên nhẫn trong việc khởi động lại hoạt động tại Vịnh Mexico, sau khi chính quyền Tổng thống Obama ban hành lệnh hoãn khoan dầu sau thảm họa tràn dầu do BP gây ra. Một số công ty cũng kiên trì xin giấy phép để khoan thăm dò các giếng dầu tại khu vực Arctic. Arctic là một trong số ít khu vực chưa được thăm dò của thế giới và khu vực trên Alaska và tây Canada được cho là có trữ lượng dầu rất lớn.

Nhưng các dự án tại khu vực nước sâu thường mất rất nhiều thời gian để hiện thực hóa một viễn cảnh nào đó thành một cơ sở sản xuất. Giám đốc điều hành của Chevron tuần trước cũng cho biết, ông hy vọng bổ sung thêm nhiều thùng dầu nữa vào dự trữ của họ từ "một số dự án nước sâu chính yếu" trong những năm tới. Trong năm 2010, ông cảnh báo rằng Chevron chỉ bổ sung được duy nhất một thùng dầu cho mỗi số lượng 4 thùng mà họ sản xuất ra.

Dựa trên những khó khăn mà các công ty đang phải đối mặt, một số nhà đầu tư đã bắt đầu nghi ngại phải chẳng việc Exxon mua XTO vào năm ngoái là "để che dấu mức độ nghiêm trọng trong việc thay thế dầu của họ" - Blair Thomas, giám đốc điều hành của EIG Global Energy Partners, bình luận.

Thị trường tất nhiên không hề thích tuyên bố trên của Exxon, thể hiện qua việc giảm 2.3% mức giá cổ phiếu xuống còn 82.97% vào lúc 4 giờ chiều trong phiên giao dịch ngày thứ Ba vừa qua tại sàn chứng khoán New York.