Từ nhập khẩu 100%, nay Việt Nam đã có xăng dầu để xuất khẩu nhờ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, năm 2009 Việt Nam xuất khẩu được 1,7 triệu tấn xăng dầu trị giá gần 850 triệu USD; năm 2010 tăng lên 1,87 triệu tấn trị giá 1,27 tỷ USD; năm 2011 đạt 2,2 triệu tấn trị giá 2,1 tỷ USD; năm 2012 đạt 1,9 triệu tấn trị giá khoảng 1,85 tỷ USD; và 7 tháng đầu năm nay ước đạt khoảng 800 ngàn tấn với kim ngạch khoảng 750 triệu USD.
Trong khi đó, việc nhập khẩu xăng dầu vẫn được bảo đảm nhằm phục vụ tốt sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân trên đất liền cũng như trên biển đảo, từ thành thị đến vùng sâu, vùng xa, cho các phương tiện vận tải trên bộ cũng như vận tải hàng không… Cụ thể, đã có năm nhập nhiều nhất, tới gần 13 triệu tấn xăng dầu các loại như năm 2009 và kim ngạch nhập khẩu có năm ở mức cao nhất như năm 2011 tới gần 9,88 tỷ USD. Nhưng nhìn chung, theo số liệu trong Biểu 01 dưới đây, Việt Nam đang giảm dần nhập khẩu xăng dầu cả về khối lượng và giá trị. Cụ thể như 7 tháng đầu năm 2013, cả nước mới nhập khoảng 4,25 triệu tấn với kim ngạch gần 4 tỷ USD, giảm 26% về lượng và giảm 28% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.
Nguồn: Tổng cục Thống kê. Quy tròn các số. * Ước tính.
Với kết quả nêu trên, có thể dự báo năm 2013 nhập khẩu xăng dầu có thể không tới mức như năm 2012 (xem Biểu 01), nghĩa là từ sau năm 2010, khối lượng xăng dầu nhập khẩu vào Việt Nam đang giảm dần, mặc dù giá nhập khẩu bình quân trong 7 tháng đầu năm 2013 chỉ ở mức khoảng 941 USD/tấn, thấp đáng kể so với mức 975 USD/tấn năm 2012.
Tuy nhiên, để minh bạch giá xăng dầu như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng tại Phiên họp Chính phủ thường kỳ ngày 30/7 vừa qua, cần được cung cấp đủ số liệu về giá cả từng loại xăng, dầu.
Bởi khái niệm mặt hàng xăng dầu bao gồm nhiều sản phẩm khác nhau, như xăng (gasoline) là hàm chứa cả xăng cho máy bay, chứ không riêng cho xe máy, ôtô…; trong “xăng dầu” nói chung là gồm cả dầu diesel, dầu mazút phục vụ chủ yếu cho ôtô tải, tàu thuyền và chạy điện…; ngoài ra còn có dầu hoả phục vụ cho thắp sáng và đun nấu..
Vì vậy, từ khối lượng chung về xăng dầu nêu trong Biểu 01, số liệu từ Hải quan và Tổng cục Thống kê đã cho phép thiết kế Biểu 02 về khối lượng cụ thể của các sản phẩm thuộc nhóm hàng “xăng dầu” nhập vào Việt Nam mấy năm nay. Biểu số này cho thấy, xăng chưa phải là mặt hàng có khối lượng lớn và cũng đang có xu hướng giảm dần (từ 3,68 triệu tấn/năm 2009 xuống 2,8 triệu tấn/năm 2012); trong khi dầu diesel chiếm khối lượng lớn, nhưng cũng đang trong xu hướng giảm dần (từ 6,49 triệu tấn/năm 2009 xuống 4,56 triệu tấn/năm 2012), và cả dầu ma-dút cũng đang cuốn theo dòng chảy đó.
Nguồn: Tổng cục Thống kê. Số quy tròn.
Tóm lại, Việt Nam đang tự cung tự cấp được một phần xăng dầu, vừa đáp ứng nhu cầu trong nước vừa xuất khẩu, cho phép giảm dần nhập khẩu mặt hàng này, tức thu hẹp nhập siêu. Tuy nhiên, để tiến tới cân bằng xuất và nhập, và vươn tới xuất siêu xăng dầu như Việt Nam đã từng thành công với cây lúa - hạt gạo cách đây hơn 20 năm (từ nhập khẩu chuyển sang xuất khẩu), thì cần đẩy nhanh tiến độ các dự án nhà máy lọc hoá dầu đã cấp phép, đặc biệt là dự án Nhà máy Lọc hoá dầu Nghi Sơn (Thanh Hoá) vừa được chủ đầu tư nâng cấp, bổ sung vốn./.