Theo Bộ Tài chính, chênh lệch giá cơ sở bình quân 30 ngày từ ngày 30/4 đến ngày 29/5 và giá bán các mặt hàng xăng dầu đã có sự thay đổi: xăng A92 có giá bán hiện hành thấp hơn giá cơ sở 399 đồng, dầu diesel chênh lệch 402 đồng, dầu hỏa 290 đồng, dầu madut 156 đồng.
Dựa vào lý do này, liên bộ Tài chính - Công thương cho phép sử dụng quỹ bình ổn từ 160 đồng/lít đến 400 đồng/lít để không tăng giá - động thái chỉ diễn ra khi có biến động giá tăng để xoa dịu sự bức xúc của người dân khi phải gánh chịu khoản chi phí quá lớn. Theo đó, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối được sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu với mức trích như sau: xăng 400 đồng/lít, dầu hỏa 290 đồng/lít, dầu diesel 400 đồng/lít, dầu madut 160 đồng/lít. Thời điểm thi hành bắt đầu từ 0 giờ ngày 1/6.
Chưa hết, cũng theo báo Tuổi trẻ, hiện mức chiết khấu dành cho các đại lý xăng dầu khoảng 690 đồng/lít xăng dầu, thậm chí một số nơi còn cao hơn, 650-950 đồng/lít.
Tân Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định: “Không phải lúc nào doanh nghiệp cũng được sử dụng quỹ. Chỉ khi giá thế giới tăng khiến giá cơ sở tăng cao hơn giá bán hiện hành và Chính phủ thực hiện kiềm chế tăng giá hoặc điều tiết để không tăng giá bán xăng dầu trong nước. Đồng thời, liên Bộ có công văn chỉ đạo, doanh nghiệp mới được sử dụng quỹ” (Dân trí ngày 1/6/2013). Thế nhưng, trong khoảng thời gian từ ngày 30/4 đến ngày 29/5, giá xăng dầu thế giới liên tục đi xuống. Cụ thể: trong phiên giao dịch ngày 22/5, giá dầu thô tại sàn giao dịch New York giảm 2%, giá dầu thô Brent tại London giảm 1,3% khi có thông tin FED có thể rút bớt hoặc dừng hẳn QE3. Kết thúc phiên giao dịch ngày 23/5, báo cáo của HSBC chỉ ra chỉ số PMI sơ bộ của Trung Quốc trong tháng 4 sụt giảm mạnh, dấy lên lo ngại về nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đi xuống, khiến giá xăng dầu không thể ngóc đầu đi lên. Vì vậy, sang đến ngày 24/5, cộng với mức giảm nhẹ 0,1% trên sàn giao dịch New York, giá dầu thô giao sau cả tuần giao dịch giảm 2%. Trong khi đó, ông Trịnh Quang Khanh cũng khẳng định: Nếu cộng thêm 300 đồng lợi nhuận định mức, thì các doanh nghiệp nhập khẩu đầu mối xăng dầu đang có lãi từ 430-590 đồng/ lít, kg xăng dầu, tùy từng mặt hàng.
Edmund Burke - nhà chính trị, nhà văn Anh, một trong những lãnh tụ của đảng Tự do Anh - từng nói: Ngay tại khoảnh khắc Chính phủ tham gia thị trường cũng đồng thời phá vỡ thị trường đó. Càng bình ổn, thị trường càng lổn nhổn theo hướng độc quyền. Động thái cho xả quỹ bình ổn hoàn toàn nghịch lý với thực tế giá dầu thế giới đang giảm trong khi doanh nghiệp xăng dầu được báo cáo là đang lãi cùng với thuế suất nhập khẩu giảm từ 19% xuống 18%. Đương nhiên, khi hết quỹ, giá xăng dầu sẽ điều chỉnh tăng, bởi không còn tiền để bình ổn giá trong nước khi giá xăng dầu thế giới tăng cao như mục tiêu đã khẳng định trong báo cáo mà Bộ Tài chính gửi lên Chính phủ. Như vậy, nguy cơ tăng giá xăng đang cận kề, vừa khéo để kéo CPI đi lên.