Những đồn đoán về việc giảm giá xăng dầu bán lẻ trong nước cuối cùng cũng chấm dứt, khi mới đây, liên bộ Tài chính - Công thương tuyên bố giữ nguyên giá bán lẻ xăng dầu trong nước.

Phương án được hai bộ trên phê duyệt là tăng thuế với mặt hàng diesel, dầu hỏa và tăng mức trích quỹ bình ổn với mặt hàng xăng. Cụ thể, thuế suất thuế nhập khẩu diesel và dầu hỏa sẽ được tăng từ 0% lên 5%. Bên cạnh đó, mặt hàng xăng sẽ được nâng mức trích quỹ bình ổn thêm 100 đồng/lít (mức cũ là 300 đồng/lít).

Lý giải cho việc lựa chọn phương án này, Bộ Tài chính cho rằng, là để bù đắp phần ngân sách nhà nước bị giảm trong thời gian dài vừa qua, qua đó, tạo nguồn ổn định an sinh xã hội. Con số mà cơ quan này công bố cho thấy, từ năm 2010 đến nay, ngân sách nhà nước bị giảm thu do giảm thuế nhập khẩu xăng dầu vào khoảng 20.136 tỷ đồng. Riêng thời gian từ ngày 24/2/2011 đến nay, mức giảm là khoảng 10.047 tỷ đồng.

Còn với việc tăng mức trích quỹ bình ổn với mặt hàng xăng, Bộ Tài chính cho biết, việc dự phòng cho trường hợp giá xăng dầu thế giới tăng mạnh là rất cần thiết. Bởi chỉ tính riêng cho khoảng thời gian từ ngày 22/10/2010 đến 24/2/2011, quỹ bình ổn xăng dầu đã được sử dụng tới 6.396 tỷ đồng.

Trước việc giá xăng dầu thế giới giảm thời gian qua, nhiều người bày tỏ mong muốn giá xăng dầu trong nước cũng được điều chỉnh giảm để đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp xăng dầu, mức lãi của hoạt động kinh doanh xăng dầu thời điểm này chưa lớn và phần ngân sách bị hụt do giảm thuế nhập khẩu là khá nhiều, nên phương án phù hợp là nâng thuế nhập khẩu để cân đối ngân sách, phục vụ mục tiêu ổn định an sinh xã hội.

Ông Vương Thái Dũng, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) lý giải rằng, lợi nhuận từ mặt hàng diesel thời điểm này là khá tốt, nhưng với các mặt hàng xăng, thì mới đang ở điểm hòa vốn, hoặc lãi rất ít. Trong khi đó, suốt thời gian dài vừa qua, Nhà nước phải giảm thuế nhập khẩu để giảm gánh nặng cho người tiêu dùng. Do đó, nếu giá thế giới tiếp tục giảm, thì lựa chọn tăng thuế suất thuế nhập khẩu với mặt hàng xăng dầu là phù hợp. Còn mức giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu vẫn tạm được giữ như hiện tại, để doanh nghiệp bù đắp lại những phần lỗ trong giai đoạn bị neo giá trước đây.

Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng lý giải rằng, việc tăng thuế nhập khẩu với xăng dầu vừa đảm bảo thu cho ngân sách nhà nước, vừa không gây xáo trộn lớn tới tình hình sản xuất - kinh doanh và tiêu dùng trong nước, khi mà giá xăng dầu thế giới lại tăng lên.

Liên quan tới chính sách điều hành thị trường xăng dầu hiện nay, đã xuất hiện những bất cập xung quanh việc nhập khẩu theo hạn mức. Ông Đặng Vinh Sang, Tổng giám đốc Công ty Dầu khí TP.HCM (Saigon Petro) nêu một thực tế rằng, khi giá thế giới tăng cao, nhưng giá bán trong nước không được điều chỉnh, một số doanh nghiệp đã né quy định bằng cách hạn chế lượng nhập khẩu. Khi giá xuống thấp, lượng hàng nhập về được nâng lên, cộng thêm sự thay đổi mức chiết khấu gây ra sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp.

Thực tế quản lý mặt hàng xăng dầu trong thời gian vừa qua cho thấy, cơ chế thị trường đảm bảo cho thị trường xăng dầu hoạt động ổn định, linh hoạt là cần thiết. Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu cho biết, cơ chế về kinh doanh xăng dầu theo thị trường sẽ tiếp tục được hoàn thiện để đảm bảo thị trường xăng dầu trong nước được vận hành trơn tru hơn trong thời gian tới.

Sở dĩ có câu chuyện người tiêu dùng ngóng việc giảm giá xăng dầu là do sự can thiệp bằng mệnh lệnh hành chính trong một giai đoạn dài và các doanh nghiệp không được vận hành kinh doanh theo cơ chế thị trường.

Công việc cần làm ở thời điểm này với cơ quan quản lý là, xây dựng cơ chế quản lý kinh doanh xăng dầu một cách khoa học và phù hợp. Khi đó, nếu không xảy ra tình trạng ghìm giá, thì việc giảm giá bán lẻ xăng dầu trong nước cũng trở nên linh hoạt hơn, thay vì phải chờ đợi những quyết định của cơ quan quản lý như giai đoạn vừa qua